Một số điểm mới của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2025

1. Khái quát về Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 và sự cần thiết phải sửa đổi, bổ sung

Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 (Luật số 15/2012/QH13) có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2013 là một trong những văn bản pháp luật quan trọng nhất của Việt Nam, đặt nền móng cho việc xử lý các hành vi vi phạm pháp luật về quản lý nhà nước mà không phải là tội phạm. 

 Tiếp đến Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2020 (Luật số 67/2020/QH14) đã được Quốc hội thông qua vào ngày 13/11/2020 và có hiệu lực từ ngày 01/01/2022. Nội dung sửa đổi năm 2020 này có nhiều thay đổi đáng kể, trong đó nổi bật là điều chỉnh tăng mức phạt tiền tối đa trong nhiều lĩnh vực nhằm tăng cường tính răn đe đối với các hành vi vi phạm. 

 Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2025 (Luật số 88/2025/QH15) đã được Quốc hội khóa XV, kỳ họp thứ 9 thông qua ngày 25/6/2025 và có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2025. Việc sửa đổi, bổ sung Luật lần này xuất phát từ nhu cầu thực tiễn nhằm hoàn thiện khuôn khổ pháp lý về xử lý vi phạm hành chính, đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất và khả thi của hệ thống pháp luật. Mục tiêu chính của Luật 2025 là đẩy mạnh cải cách hành chính, đơn giản hóa thủ tục, tăng cường hiệu quả công tác thi hành pháp luật, đồng thời đảm bảo tính minh bạch, công bằng và quyền lợi hợp pháp của cá nhân, tổ chức.

Điều quan trọng là phải phân biệt rõ ràng trọng tâm của lần sửa đổi năm 2020 và lần sửa đổi năm 2025. Luật sửa đổi năm 2020 tập trung vào việc nâng cao mức phạt tiền tối đa ở nhiều lĩnh vực, nhằm tăng cường tính răn đe và đảm bảo sự tương xứng giữa mức phạt và mức độ nghiêm trọng của hành vi vi phạm trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội. Luật sửa đổi năm 2025 tập trung chủ yếu hướng đến việc cải cách thủ tục hành chính, hiện đại hóa quy trình xử lý và ứng dụng công nghệ thông tin. Việc nhận diện sự khác biệt này giúp hiểu rõ hơn về định hướng chính sách pháp luật qua từng giai đoạn sửa đổi. 

 2. Những điểm mới nổi bật của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2025 (Luật số 88/2025/QH15)

*Thứ nhất, quy định về xử phạt vi phạm hành chính không lập biên bản:

Một trong những điểm mới đáng chú ý của Luật số 88/2025/QH15 là sự điều chỉnh về mức phạt tiền áp dụng cho các trường hợp xử phạt vi phạm hành chính không lập biên bản, được quy định tại Điều 56 của Luật. Theo quy định mới thì mức phạt tiền tối đa được áp dụng cho hình thức xử phạt này đã tăng gấp đôi so với trước đây. Cụ thể, đối với cá nhân, mức phạt tiền không lập biên bản được nâng từ 250.000 đồng lên đến 500.000 đồng. Đối với tổ chức, mức phạt này tăng từ 500.000 đồng lên đến 1.000.000 đồng.

Việc tăng mức phạt tiền tối đa cho phép xử phạt không lập biên bản có ý nghĩa quan trọng trong việc thúc đẩy hiệu quả xử lý các vi phạm hành chính nhỏ và giảm gánh nặng hành chính. Thay vì phải trải qua quy trình lập biên bản, hồ sơ và ra quyết định xử phạt chính thức cho các vi phạm có mức phạt trong khoảng tăng thêm này, người có thẩm quyền có thể ra quyết định xử phạt tại chỗ. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng quy định mới vẫn giữ nguyên nguyên tắc: Trường hợp vi phạm hành chính được phát hiện bằng phương tiện, thiết bị kỹ thuật, nghiệp vụ thì vẫn phải lập biên bản. Điều này đảm bảo tính chặt chẽ và minh bạch trong các trường hợp vi phạm được ghi nhận tự động.

 * Thứ hai, xử lý vi phạm hành chính trên môi trường điện tử

Một điểm đột phá quan trọng khác của Luật số 88/2025/QH15 là việc bổ sung quy định về xử lý vi phạm hành chính trên môi trường điện tử. Điều này đánh dấu một bước tiến lớn trong công tác cải cách hành chính và ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động quản lý nhà nước. Việc xử lý vi phạm hành chính trên môi trường điện tử được thực hiện khi đảm bảo các điều kiện cần thiết về cơ sở hạ tầng, kỹ thuật và thông tin. Quy định này yêu cầu việc thu thập, lưu trữ, khai thác, sử dụng dữ liệu phải đảm bảo tính toàn vẹn, xác thực, an toàn và đúng mục đích, phạm vi theo quy định của pháp luật. Đồng thời, phải đảm bảo kết nối hệ thống, chia sẻ dữ liệu, cung cấp thông tin chính xác, kịp thời phục vụ quản lý nhà nước và giám sát của cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền. Chính phủ sẽ quy định chi tiết về việc thực hiện Điều này.

* Thứ ba, quy định về gửi quyết định xử phạt vi phạm hành chính để thi hành

Luật số 88/2025/QH15 cũng đã sửa đổi, bổ sung quy định về việc gửi quyết định xử phạt vi phạm hành chính để thi hành, đặc biệt là việc bổ sung hình thức gửi bằng phương thức điện tử. Theo quy định mới, trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày ra quyết định xử phạt, người đã ra quyết định xử phạt phải gửi quyết định đó cho cá nhân, tổ chức bị xử phạt, cơ quan thu tiền phạt và các cơ quan liên quan khác (nếu có) để thi hành.

Các hình thức gửi quyết định xử phạt hiện nay bao gồm: (1) Giao trực tiếp cho cá nhân, tổ chức bị xử phạt; (2) Gửi qua dịch vụ bưu chính bằng hình thức bảo đảm; (3) Gửi bằng phương thức điện tử; (4) Trường hợp không thể thực hiện được các hình thức trên, có thể niêm yết công khai quyết định xử phạt tại nơi cư trú của cá nhân hoặc nơi đặt trụ sở của tổ chức bị xử phạt, hoặc gửi quyết định xử phạt đến Ủy ban nhân dân cấp xã nơi cư trú của cá nhân hoặc nơi đặt trụ sở của tổ chức bị xử phạt.

Trước đây, Luật Xử lý vi phạm hành chính 2012 quy định việc gửi quyết định xử phạt chủ yếu thông qua giao trực tiếp hoặc gửi qua bưu điện bảo đảm, và niêm yết công khai trong trường hợp không thể thực hiện các hình thức trên. Việc bổ sung hình thức gửi bằng phương thức điện tử là một bước tiến quan trọng, phù hợp với xu hướng chuyển đổi số và tạo điều kiện thuận lợi hơn cho việc tiếp nhận thông tin của cá nhân, tổ chức, đồng thời đẩy nhanh quá trình thi hành quyết định xử phạt.

 *Thứ tư, điều chỉnh về thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính.

Luật số 88/2025/QH15 đã có những điều chỉnh quan trọng về thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính, đặc biệt là việc sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 54 liên quan đến việc ủy quyền. Theo quy định mới, người có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính là cấp trưởng, người đứng đầu cơ quan, đơn vị có thể giao cho cấp phó thực hiện thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính. Quy định này nhằm tăng cường tính linh hoạt và hiệu quả trong công tác xử phạt. Điều này góp phần phân quyền mạnh mẽ hơn, giảm tải cho người đứng đầu và tối ưu hóa nguồn lực của các cơ quan, đơn vị.

* Thứ năm, quy định về chuyển hồ sơ vụ việc có dấu hiệu tội phạm

Luật số 88/2025/QH15 đã sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 62 của Luật Xử lý vi phạm hành chính, làm rõ hơn quy định về việc chuyển hồ sơ vụ việc có dấu hiệu tội phạm. Theo quy định mới, trong quá trình xem xét, xử lý vụ vi phạm, nếu xét thấy hành vi vi phạm có dấu hiệu tội phạm, thì người có thẩm quyền đang giải quyết vụ việc phải chuyển hồ sơ liên quan đến hành vi có dấu hiệu tội phạm cho cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng hình sự.

Có thể nói những quy định mới của Luật Xử lý vi phạm hành chính sửa đổi năm 2025 mang lại nhiều tác động tích cực đối với cá nhân và tổ chức. Việc tăng mức phạt tiền không lập biên bản sẽ giúp các vi phạm nhỏ được xử lý nhanh chóng, giảm thiểu thời gian và thủ tục hành chính cho người dân và doanh nghiệp. Các quy định rõ ràng hơn về xác định tái phạm, vi phạm nhiều lần và nguyên tắc xác định mức phạt cụ thể cũng góp phần tăng tính dự đoán và công bằng trong việc áp dụng pháp luật. Tuy nhiên, cá nhân và tổ chức cũng cần chủ động cập nhật kiến thức pháp luật để nắm rõ các quy định mới, đặc biệt là các mức phạt và phương thức giao dịch điện tử để đảm bảo tuân thủ. Đối với các cơ quan quản lý nhà nước về công tác thi hành pháp luật thì Luật Xử lý vi phạm hành chính sửa đổi năm 2025 là công cụ quan trọng để nâng cao hiệu quả hoạt động. Việc tăng mức phạt không lập biên bản và ủy quyền xử phạt cho cấp phó sẽ giúp phân bổ nguồn lực hợp lý hơn, giảm tải cho cán bộ cấp cao và đẩy nhanh tốc độ xử lý vụ việc. Đặc biệt, việc ứng dụng xử lý vi phạm hành chính trên môi trường điện tử là một bước tiến lớn, hứa hẹn mang lại sự đồng bộ, minh bạch và khả năng quản lý dữ liệu tốt hơn. Tuy nhiên, để triển khai hiệu quả, các cơ quan cần đầu tư mạnh vào hạ tầng công nghệ thông tin, đào tạo cán bộ về kỹ năng số và đảm bảo an ninh, an toàn thông tin.

Để các quy định của Pháp luật đi vào cuộc sống khả thi, hiệu quả, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan nhà nước trong việc phổ biến giáo dục pháp luật, đào tạo cán bộ, và đầu tư hạ tầng công nghệ. Đối với cá nhân và tổ chức, việc chủ động tìm hiểu và nắm vững các điểm mới là vô cùng cần thiết để đảm bảo tuân thủ pháp luật và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình. Sự chuyển dịch sang các quy trình điện tử cũng đòi hỏi sự thích nghi và sẵn sàng từ phía người dân và doanh nghiệp.

Nguyễn Thị Xuân – Sở Tư pháp